Иччи. Сибиэн. Абааһы - стр. 13
Ый курдук ити түбэлтэни умнан, үөрэнэ сылдьыбыппыт. Биир киэһэ утуйан иһэн уһуктубутум, киирэр аан диэкиттэн тимир тыаһа таһыгыратан дьиэ эркинин устун уҥа диэкинэн сүүрэн кэллэ. Суорҕаммын бүрүммүппүн билбэккэ хааллым. Олус итииргээтим, иһим үллэн хаалла, тыыным хаайтарда. Аан бастаан билбитим: киһи олус күүскэ куттаннаҕына, иһэ үллэрин, онтон тыына хаайтарарын. Оннук куттанарга төрүөт баара: тыаһы иһиттэххэ, утуйа сытар киһини уһугуннарбат, абааһыны кытта соҕотоҕун да бодьуустаһар туһунан кытаанах быһаарыыны ылыммыппыт. Мин соҕотоҕун уһуктаҕас быһыылаахпын, атыттар утуйа сыттахтара диэн эбии ыксаатым. Тыаспыт тохтообот, кылыргыыр.
Эмискэ Миитэрэй Соколов олоро биэрэн «били баҕайы кэллэ быһыылаах» диэбитигэр, үөрбүппүн эриэхсит. Суорҕаммын аһан, тыын ылан, өйбүн-төйбүн булуннум. Ону баара биир да киһи утуйбатах, төрдүөн уһуктаҕаспыт. «Туох тыаһыырый?» диэн ону-маны толкуйдуу сатаан баран саҥата суох сыттахпытына, арыт тимир аалсан кычыгырыыр, арыт маһынан тоҥсуйар курдук лоһугуруур. Орон аннынан кэлитэлээн эргийэр, онтон дьиэ үрдүнэн муннуктан муннукка сүүрэр. Төрдүөн илии илииттэн тутуһан турдубут. Көмүлүөк оһох хармааныгар ууруллубут ыһыырынньыгы уонна испиискэни ылан уот уматынныбыт, таҥнан таһырдьа тахса сырыттыбыт. Бу сырыыга тыас икки күн субурутан кэлбитэ. Түөрт харахтаах хара ыппыт таһырдьа сылдьарын ыҥырбыппыт, урут дьиэҕэ талаһан киирэр бэйэтэ, туттарбакка куота сырытта.
Хонуктар ааһан испиттэрэ. Этээстээх оскуола тутуутугар үлэлиир Андрей Алексеев биһигини кытта олорор буолбута. Саҥа дьыл чугаһаабыта. Каникул саҕаланан, дьиэбитигэр барарбыт бу кэлэн, олус үөрэ сылдьарбыт, көһүтэрбит. «Дьэ, абааһы, бу киэһэ кэлэр инигин, биһиги сарсын дьиэбитигэр барабыт», – диэн көмүлүөк оһох иннигэр туран саҥаран чап гыннарбыппын бэйэм да өйдөөбөккө хааллым. Тимофей уонна Сергей миигин мөхтүлэр: «Туох буолан оруо маһы ортотунан саҥараҕын, эйигин соҕотохтуу булара буолуо», – диэбиттэриттэн олус кэмсиммитим иһин хайыамый, этиллибит тыл төттөрү хомуллубат. Арай саҥабын истибэтэр ханнык дии санаатым.
Бу киэһэ, били мин сэтэрээбиппиттэн буолуо, биир айдааннаах киэһэни аастыбыт. Утуйан эрдэхпинэ пуус гынар сыыгынас тыас аантан уҥа остуол диэки халбарыйда. Сотору буолаат, куһаҕан баҕайы сыт саба биэрдэ. «Ким утуруктаата?» – Миитэрэй улаханнык ыйытта. Улахан киһи Андрей бэйэтигэр ылынан, кыыһыран туран кэллэ уонна уҥа орон устун таҥаһын сыҕарытан утуйда.
Кыыһырса сыһан тохтообут кэннэ тытыгыратар, кылыгыратар тыас дьиэ эркиниттэн үөһээнэн-аллараанан сүүрэкэлии сырытта. Тыас оһох кэннигэр түһэр, эмиэ орон аннынан айанныыр, үөһэ кыйа сүүрэр. «Айа! Андрей киһи суорҕанын тоҕо саралыыгын?» – Миитэрэй өрө хабылла түстэ. «Иирдиҥ дуу, эн суорҕаҥҥын тыыппаппын», – тэйиччи сытар киһи хардарда. Онтон Миитэрэй курун тыаһа сыыбырҕаан иһилиннэ. «Тугу охсоҕун?» диэн ыйыттыбыт. «Суорҕаммын тардыалыырын иһин охсобун да, табыллыбат быһыылаах». Миитэрэй соҕотоҕун охсуһан тахсыбыта, биһиги истэ сыппыппыт. Тыас-уус тохтообот этэ. Урукку курдук туран уот уматан, таһырдьа сылдьан баран утуйбуппут. Эмээхсин аһынар кыраһыына хаһан умулларын, ким умуруорарын билбэт этим, туоһуласпат да этим. Ити курдук утуйан тураат, үөрэнээт, уһун өрөбүлгэ дьиэбитигэр тарҕаспыппыт.