Чет эл замонавий архитектураси. Ўқув қўлланма - стр. 12
Гигант шаҳарни нормал ҳаёти Лондондагидек кенг тармоқли савдо тармоқларини ва жамоат овқатланиш корхоналарини, шунингдек томоша муассасаларини, меҳмонхона, клуб, музей, кутубхона ва бошқа жамоат биноларини турар жой районларини хизматигагина мўлжалланмасдан биринчи навбатда Сити таъминланиши бўлди.
Нью-Йорк тарихида шундай давр бўлди, хизмат кўрсатиш корхоналари, Сити билан кўшничиликда кварталлар орасида ратушага ёндашган холда пайдо бўлди.
Лекин автомабил транспорти, биринчи навбатда метрополитен, Манхеттенни ўрта белбоғигача етиб бориши таъминлади, у эса бир қатор топографик афзалликларга эга эди.
Бу ерда 22-нчи ва 59-нчи кўчалар интервалида қурилишлар анча зич жойлашмаганди ва баланд жойлар кам эди. Манхеттеннинг жанубига қараганда шунингдек кенг Марказий паркнинг ва иккита катта темир йўл вокзаллари борлиги бу ерларни жонлантирди ва қизиқарли қилди.
Эски Ситида 3—6 км масофада жуда йирик шаҳар маркази пайдо бўла бошлади у ўзида ишбилармонлар савдо ва маданий маърифий функцияларни мужассамлаштирди.
Нью-Йоркда янги марказни пайдо бўлиш жараёни урушдан аввалги даврда бошланган бўлиб 20—30 йилларда эса жуда тезлашиб кетди. Нью-Йоркдаги жуда кўп меҳмонхоналар 5 ва 8 меридионал тор йўналишларда проспектларда бўлиб Бродвейга яқин жойлашганди ва Медисон сквери билан боғланган Марказий паркнинг жанубий ғарбий бурчагида.
Бу худудда 100 та меҳмонхона жойлашганди (бу вақтда Манхеттен стрелкасида эса битта меҳмонхона ҳам йўқ эди).
Шундай холатда бу ерда ресторанлар, клублар, кутубхоналар, томоша корхоналарининг ҳамма хиллари марказлашди. Эски Сити худудида атаги битта йирик театр ва клуб бўлган бўлса, ўртадаги Нью-Йорк районида эса 26 клуб ва 88 театр ва кинотеатрлар бор эди. Манхеттенни ўрта белбоғидаги жуда тез ўзгаришлар марказни турли ишбилармонлар ва жамоат хаёти осмон ўпар биноларсиз бўлмади.
1928 йил катта марказий вокзал билан қўшничиликда Крейслер автомобил компонияси ўзининг фирменный осмон ўпар биносини 77 қават қилиб жойлаштирди. Шу йили кичик Джон Рокфеллаерни номи билан Марказий паркга яқин қилиб 70 қаватли осмон ўпар бино қуриш ғояси чиқди.
1930 йилда эса улуғвор осмон ўпар бино Нью-Йоркнинг ва Америка Эмпайр СТЭЙТА бинолари қурилди. 34-нчи кўчанинг кесишувида ва 5-нчи проспектда бу осмон ўпар бино шаҳар марказини жойлашувини эгаллаб энг юқори бўлди.