Мифы и легенды Севера = Хоту дойду үһүйээннэрэ уонна номохторо
1
Орел-птица – тойон көтөр. Дословный перевод «господин диких птиц», иносказательное название орла. Якуты в прошлом зверей и птиц в разговоре не называли их собственными обозначениями, а пользовались иносказательными.
2
Миф «намекает на какую-то легенду христианского происхождения» [Якутские сказки, т. 1, 296 с.].
3
Тойон көтөр – хотой. Хотой көтөрү ытыктаан ханалытан этии. Былыр сахалар кыыллары, көтөрдөрү ааттарынан быһаччы эппэттэрэ, харыс тылы туттан, ханалытан этэллэрэ.
4
Номох «христианскай төрүттээх ханнык эрэ үһүйээни таайтаран этэр» [Саха остуоруйалара, 1 т., 296 с.].
5
На золотые прииски (тайҕалаан) – букв.: «в тайгу». До Великой Октябрьской революции якуты Ленские золотые прииски называли тайгой.
6
Дети, одетые во все зеленое (күөх өҥнөөх таҥастаах оҕолор), – это духи-хозяева трав и деревьев, они сопровождали богиню Айыысыт, помогали ей, иногда самостоятельно предопределяли судьбу человека. Обычно они наделяли человека плохой судьбой.
7
Джылга Хаан, Одун Хаан – якутские божества.
8
Тайҕалаан – сахалар Улуу Өктөөп өрөбөлүүссүйэтин иннинэ Ленскэйгэ баар кыһыл көмүс бириискэни «тайҕа» дииллэрэ.
9
Күөх өҥнөөх таҥастаах оҕолор – от-мас иччилэрэ, Айыыһыт арыалдьыттара, кини көмөлөһөөччүлэрэ, ардыгар киһи дьылҕатын төлкөлүүллэрэ. Үгэс курдук киһини куһаҕан дьылҕалыыллара.
10
Чукчи и коряки употребляли в качестве опьяняющего, одурманивающего средства. Эти свойства мухомора нашли отражение в устном художественном творчестве народностей чукотско-корякской группы, а также в петроглифах на скалистых берегах Пегтымель.