Илмий тадқиқот асослари. Ўқув қўлланма - стр. 5

Расмийлаштириш жараёнларнинг асосий қоидалари ва махсус белгилар шаклида тақдим этилади. Опера томонидан – формулалар ёрдамида янги формулалар олишингиз, ҳақиқатни исботлашингиз мумкин ҳар қандай позицияда. Формаллаштириш алгоритмик учун асосдир ва дастурлашдир. Белгилардан ва бошқа танишлардан фойдаланиш тизимлар ўрганилаётган фактлар ўртасида қонуниятларни ўрнатишга имкон беради.

Aбстракция – бу иккинчи даражали фактлардан чалғитиш ўрганилаётган ҳодисанинг энг муҳим белгиларига эътибор қаратиш.

Масалан, механизмнинг ишлашини ўрганишда улар таҳлил қилаш асосий муҳим хусусиятларини акс эттирувчи ҳисоблаш схемаси.

Рангли. Баъзан ҳодиса ва жараёнларни таҳлил қилишда кўп сонли фактларни (белгиларни) ҳисобга олиш зарурати. Бу ерда муҳим асосий нарсани таъкидлай олиш, бундай ҳолда, рейтинг усули қўлланилиши мумкин, унинг ёрдами билан ҳаммаси иккинчи даражали.

Умумлаштириш – объектларнинг умумий хусусиятлари ва муносабатларини ўрнатиш ва ҳодисалар;

– асосий нарсани акс эттирувчи умумий тушунчанинг таърифи;

– бу синф объектлари ёки ҳодисаларининг асосий белгилари.

Бироқ, умумлаштириш муҳим эмас, балки ҳар қандайини танлашда ифодаланиши мумкин объект ёки ҳодисанинг белгилари. Ушбу тадқиқот умумий усулга асосланади, хусусий ва бирлик фалсафий категорияларида.

Тарихий метод пайдо бўлишини, шаклланишини ўрганиш имконини беради жараён ва ҳодисаларнинг хронологик кетма-кетликда ривожланиши ва ривожланиши ички ва ташқи алоқаларни, нақшларни ва аниқлаш учун. Ушбу тадқиқот усули, асосан, табиий ва тарих фанларида қўлланилади. Aмалда фанлар, масалан, ривожланиши ва шаклланишини ўрганишда қўлланилади фан ва техниканинг айрим соҳалари.

Илмий усул сифатида мавҳумликдан конкретликка кўтарилишда билим шундан иборатки, тадқиқотчи аввало асосий алоқани топади, ўрганилаётган мавзуда (ҳодисаларда). Кейин, унинг қандай ўзгаришини кузатиб бориб турли шароитларда янги алоқаларни очади ва шу тарзда унинг моҳиятининг тўлиқлигини акс эттиради.

Тизимни таҳлил қилиш усули. Тизим таҳлили концепцияга асосланади. Объектлар (компонентлар) тўплами сифатида тушуниладиган тизим;

– улар ўртасида мустаҳкамланган маълум хусусиятларга эга. Ушбу концепция асосида муносабатлар ҳисобга олинади, энг яхши қарорни қабул қилиш учун муқобилларни миқдорий таққослаш; баъзи бир мезон бўйича баҳолаш, ўлчанадиган самарадорлик, ишончлилик, сифат ва бошқалар.

Тизим таҳлили учта асосий босқичдан иборат;

– биринчиси, вазифани белгилаш;

– объектни, мақсадларни аниқлаш, тадқиқот мақсадлари, шунингдек, ўрганиш ва бошқариш мезонлари;

– иккинчи босқич – ўрганилаётган тизимнинг чегараларини аниқлаш ва унинг тузилиши;